login: hasło:

Absolwenci Wydziału Prawa 1969

Dlaczego "Absolwenci 69"

Rusycyzmy przyswojone

 

do polskich wyrażeń.

Na temat rusycyzmów

piszą wspólnie Renata i Jasiek

Zanim przejdziemy do „wypracowania” Jaśka - jak on sam nazywa swój tekst, chciałam przytoczyć anegdotę o „poczuciu” wpływu języka rosyjskiego na niektóre zwroty używane po polsku, którą możemy znaleźć w książce Michała Choromańskiego.

Pomijamy tu przyczyny historyczne, mające wpływ na przenikanie rusycyzmów do naszego języka, bo nie miejsce tu na rozwijanie ich w dość ograniczonych ramach opracowania – a wszyscy znamy je przecież z naszej historii.

Choromański w Memuarach przytacza zabawne zdarzenie, w którym uczestniczył m. in. Witkacy u dr Birula w Zakopanym podczas tzw. kokainowych „orgietek”.

„Witkacy wrócił z gabinetu Biruli, mocno pociągając nosem. – Zupełnie niesamowite uczucie – wymamrotał (…) – Wszystko i wszyscy tacy wypukli. Ciekawy jestem, czy coś po mnie na zewnątrz widać?

Dr Birula przyjrzał mu się.

- Dla każdego postronnego widza jesteś taki jak zawsze – odpowiedział.

Witkacy usiadł przy stole. Jakeś ty powiedział? Dla postronnego widza?- zdziwił się. Ja cię nie zrozumiałem, bo użyłeś rusycyzmu. Postronny widz! Nie ma takiego wyrazu po polsku.

(…) – Jak to? – słabo zaprotestował ktoś inny. – Pochodzę z Galicji i nikt mnie na żadnych rusycyzmach nie przyłapał. Zawsze mówiłem „postronny widz”, „postronny człowiek” (…)

Jeszcze kilka osób próbowało nieśmiało protestować jednak Witkacy z właściwą sobie agresywnością i brawurą wytłumaczył wszystkim, (…) „że właśnie w Galicji rusycyzmy grasowały i grasują bezkarnie. (…) „Nie znając rosyjskiego „galileusze” w rusycyzmach połapać się nie mogli – stąd ten wyraz postronny widz”. Wszyscy obecni „zaczęli wołać chóralnie: - Masz rację, masz rację, to oczywisty rusycyzm!

- Do następnego dnia. Witkacemu kokaina z głowy wyparowała, przyszedł skruszony i powiedział: (…) „Widocznie jakieś zakłócenia słuchu (…) sam siebie nie rozumiem. Nagle wydało mi się, że słowo „postronny” po polsku po prostu nie istnieje. Ja, który język polski mam w kościach.”

Zarówno ja jak i Jasiek czasem mieliśmy wątpliwości czy jakieś zwroty i słowa są rusycyzmami czy jednak są rdzennie polskie. /R.G./

Dalej pisze Jasiek Kumor:

Przystępując do podania rusycyzmów występujących w języku polskim w moim miejscu rodzinnym i zamieszkania muszę poczynić istotną uwagę, że leży ono prawie w centrum dawnej Galicji.

Stąd też wpływy języka rosyjskiego nie były dominujące, a na polszczyznę miał także wpływ język niemiecki, ukraiński (rusiński) oraz łemkowski. Powtarzając za Wikipedią można stwierdzić, że w moich stronach wpływ języka rosyjskiego na naszą mowę był na tym samym poziomie co na innych terenach Polski, poza zaborem rosyjskim.

Podaję przykłady najpospolitszych rusycyzmów używanych w polskich zwrotach:

Słowa zapożyczone bezpośrednio z języka rosyjskiego:

Barachło (Барачо) – potocznie w polskim języku: „byle co”, ale w odniesieniu do rzeczy, a nie wydarzeń

Bardak (Бардак) - bałagan, nieporządek (np. ależ tu się zrobił bardak).

Chałtura, chałturszczyk – (Xаштурщик) – tandeciarz, mało ambitne zadanie wykonywane byle jak – czasem mówimy „Taki chałturszczyk” bezpośrednio zapożyczając słowo.

Durak (Дурак) -używany lekceważąco po polsku jako objaw głupoty; przekształconym rusycyzmem jest w polszczyźnie publicystycznej używane obecnie określenie „użyteczny idiota” (po rosyjsku Дурак полиезный)

Gieroj (Гирой) odważny, ryzykant

I tak  (И так) - tak więc, a zatem

Koniec końców (В конце концов) - wreszcie, ostatecznie.

Swołocz (Свооц) – określenie potoczne, pogardliwe na osoby urągające przyjętym zasadom

Ustrojstwo – taka ciekawostka, bo po rosyjsku to jest Гизмо jako takie bliżej nieokreślone urządzenie z przekonaniem, że termin pochodzi z języka rosyjskiego.

Wierchuszka (Виршушка) - tak też w czeskim, bułgarskim, niemieckim- bezpośrednie tłumaczenie odnoszące się do kierownictwa sprawującego władzę –taki termin występuje w wielu językach, ale najbardziej przypisywany jest rosyjskiemu

Toczka w toczkę (Точка в точкy) – używane po polsku do potwierdzenia identyczności - zamiast po polsku kropka w kropkę.

Chwatit (Чватит) – dość, wystarczy – często używane przy zniecierpliwieniu i chęci szybkiego zakończenia czegoś.

Obsobaczyć – nawymyślać, zrugać kogoś – pochodzi od psa po rosyjsku (Собака)

Na dzień dzisiejszy На сегодняшний день – prawidłowo: dzisiaj - natomiast „na dzień dzisiejszy” nie jest prawidłowym polskim zwrotem jest wyraźnym rusycyzmem; podobnie „na teraz”, rosyjskie: „на tiepier”

Po mojemu После моего– według mnie natomiast po mojemu to składniowy rusycyzm.

Wyliczankę tę kończymy komunikatem, że sporządzili ją Jasiek i Renata – dwoje lingwistycznych naturszczyków (co tłumaczenia już nie wymaga).

Jan Kumor i Renata Gryglaszewska

15 lutego 2021

Więcej z działu "Dlaczego "Absolwenci 69""...

  1. Wspomnienie o Romku Kulikowskim
  2. 1-szego listopada wspominamy zmarłych.
  3. O Polsce w Europie, o Mnie, o Tobie i …. o Nas
  4. W ogródku Salonu Śląskiego
  5. Wrześniowe spotkanie w Salonie Śląskim.
  6. Odwiedzamy naszego absolwenta Marka Rafalskiego w Poznaniu
  7. Zmarła Krystyna Lapeta - Jastrzębska
  8. Kolejne spotkanie Absolwentów69 w Concordii Taste
  9. Quo vadis Izraelu – raz jeszcze
  10. Spotykamy się już w sierpniu we Wrocławiu
  11. Jak odbudować państwo prawa w Polsce?
  12. Paragrafy zniewalają
  13. O aktualnej sytuacji w Izraelu
  14. Pałac w Pszczynie i Rynek
  15. XXV Zjazd Absolwentów Prawa 69
  16. Jak wytłumaczyć i opowiedzieć o tym, co jest niemożliwe do wytłumaczenia i opowiedzenia?
  17. Ostatnia chwila na odpis podatku na Fundację Pomocna Dłoń
  18. Drodzy Absolwenci Prawa 69!!! Serdecznie i świątecznie
  19. ZAPROSZENIE - Zjazd, Zjazd, Zjazd 2023
  20. Chodźcie śmiało – strona wolna od wirusa
  21. Dzień kobiet po babsku
  22. Absolwenci 69 Absolwentkom
  23. Małe zjazdy – DUŻY Prezes
  24. Salon Śląski ponownie nas gościł
  25. Carpe diem!
  26. Żegnamy naszą Absolwentkę 69! Odeszła Wirmina Kurek
  27. Pożegnaliśmy Romualda Kulikowskiego – wczoraj - 30 stycznia 2023r.
  28. Absolwenci wspominają
  29. Absolwenci wspominają Romualda Kulikowskiego "Romka"
  30. Absolwenci Prawa 69 płaczą.
  31. Jeszcze trochę o problemach ustrojowych Izraela
  32. Naszym kolegom Absolwentom69
  33. Zjazd, Zjazd, Zjazd 2023!
  34. Absolwenci 69 kolejny raz w Salonie Śląskim
  35. Na marginesie artykułu prof. Tomasza Tadeusza Koncewicza
  36. Polski TK trzeba będzie odbudować od podstaw
  37. Drugie spotkanie w Salonie śląskim.
  38. Kolejne spotkanie w Salonie Śląskim
  39. Absolwenci69 w Salonie Śląskim
  40. Z wielkim żalem żegnamy naszego Absolwenta Prawa69
  41. „Absolwenci 1969” w sztafecie zmian pokoleniowych
  42. Spotkanie na Uniwersytecie Wrocławskim w Auli Leopoldyna 2022r.
  43. Spotkanie pod Szermierzem (druga cześć 24-go Zjazdu Absolwentów)
  44. Dwudziesty czwarty Zjazd Absolwentów Prawa 69 (cz.1-sza)
  45. Zjazd, Zjazd, Zjazd Absolwentów Prawa 69
  46. Teraz wiemy czemu Rudawy to Rudawy
  47. Wspomnienie o Aldonie Tychowskiej
  48. Żegnamy naszą koleżankę
  49. „Przyszła pani z lasu”
  50. Przymierzamy się do Zjazdu – przychodźcie na Skype
  51. Już wiosna - Święta, Święta
  52. Jeśli jesteś Europą, jaka jest Twoja historia w 2022 roku?
  53. Świat nie kompatybilny
  54. Za zdrowie Pań
  55. Smutna wiadomość
  56. Żegnamy naszą koleżankę
  57. Los wie kiedy się uśmiechnąć
  58. Procesy z dawnych lat
  59. Babcie i Dziadkowie!
  60. Absolwenci Wydziału Prawa 69`
  61. Kornel o świątecznej lekturze
  62. Na ten Nowy Rok 2022
  63. Zbliżają się Święta
  64. Kanadyjska Kolumbia Brytyjska (BC) pod wodą.
  65. Obchody Dnia Niepodległości w Polsce widziane z Izraela
  66. My siedemdziesięcioletni plus - wykluczeni.
  67. Refleksje na temat upływającego czasu
  68. Konspira, czyli spotkanie Absolwentów 69
  69. O relacjach pomiędzy prawem międzynarodowym a Konstytucją RP
  70. Żegnamy
  71. Żegnamy Absolwenta Prawa 69
  72. Nienawiść i jad nie popłaca
  73. Zniewaga
  74. Pierwszy w dziejach "proces" o zniesławienie
  75. Cudzołóstwo w starych dokumentach
  76. Bądźmy zawsze razem
  77. O dwóch kółkach
  78. Kończy się okres rozliczeniowy podatku za 2020 rok
  79. Na tle wspomnień z Dwudziestolatki
  80. Pesach – Wielkanoc - Pascha
  81. Dalej Absolwenci 69 spotykają się na Skype
  82. Żegnamy naszego kolegę
  83. Fałsz Kobiety
  84. Rusycyzmy przyswojone
  85. Rozpoczynamy nowy temat
  86. Moim koleżankom Absolwentkom69
  87. Gry i zabawy
  88. Co wyszukano w lamusie pamięci
  89. Utwory kabaretu Bezpłatna protekcja
  90. Prolegomena do umykających słów
  91. Co nas drażni (dziwi) w ramach różnicy pokoleń.
  92. Drodzy Absolwenci 69
  93. Jesień trzeba zobaczyć lub usłyszeć
  94. TRZY CHANDRY
  95. Odświeżamy nasze pasje
  96. Historia Kabaretu Prawników
  97. Wspomnienie o Romanie Wtorku
  98. Mario
  99. Zapasy z koronowanym wirusem trwają
  100. Zjazd pod koroną wirusa
  101. Spotykajmy się w czasie epidemii
  102. Smutna wiadomość
  103. Świątecznie lecz bezpiecznie
  104. Nowy tomik wierszy
  105. Zjazd odwołany
  106. Kolejny, już 24-ty, coroczny zjazd Absolwentów Prawa 69
  107. Ruch na naszej absolwenckiej stronie
  108. Koledzy Absolwenci - DO ROBOTY
  109. Spotkanie teatralne – ostatnie w 2019 roku
  110. Drodzy Absolwenci
  111. Przeszło stu prawników – Absolwentów Prawa 69
  112. Przykra informacja
  113. Słowo o Jurku
  114. Po raz dziesiąty odwiedziliśmy Rudę Milicką
  115. Bystrzyca Kłodzka na lipcowe spotkanie
  116. Pół wieku od zakończenia studiów!
  117. Absolwenci69!
  118. Nasi Drodzy Absolwenci
  119. Zjazd w dniach od 7 do 9 czerwca 2019
  120. Zaproszenie na Uroczysty Zjazd Jubileuszowy
  121. Same serdeczności
  122. Wyższa Szkoła Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
  123. Akademia Sztuk Teatralnych
  124. Dwunaste spotkanie z WCA na szlaku Akademickiego Wrocławia
  125. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
  126. Kolejna przygoda na drodze Akademickiego Wrocławia
  127. Akademia Wychowania Fizycznego
  128. Spotkanie ultranowoczesności z historią
  129. Spotkanie z nauką.
  130. Spotkanie w Ossolineum
  131. Komitet organizacyjny jak dzwon
  132. W drodze na kolejny Zjazd Absolwentów 69
  133. Grawitacja spada a moc rośnie
  134. Spacer wrocławskim traktem teatralnym
  135. Papieski Wydział Teologiczny
  136. Wielkanoc 2018 roku
  137. Profani w świątyni sztuki
  138. Akademia Sztuk Pięknych
  139. XXI Zjazd - Krynica - Zdrój, Słowacja
  140. Człowiek renesansu
  141. Cieszmy się Świętami
  142. IMAGINARIUM
  143. Pierwszy listopada
  144. Pociągiem do Szczecina na dwudziesty zjazd
  145. Mały zjazd w Gdańsku - drugi dzień
  146. Obyśmy zdrowi byli
  147. Program XX Zjazdu „ABSOLWENCI 69”
  148. Zjazd w Szczecinie - czerwiec 2017 r.
  149. Na ten Nowy Rok
  150. Czas płynie
  151. Jubileusze – jubileusze
  152. Autobus na początek XIX Zjazdu Absolwentów Prawa69
  153. Majówka turystyczna
  154. Święta, Święta, Święta
  155. Serdeczne gratulacje składamy
  156. XIX Zjazd Absolwentów 69!
  157. Oby nam się dobrze wiodło w kolejnym roku
  158. Usiądźmy przy stole
  159. Krasnal Paragrafek usynowiony
  160. IMMATRYKULACJA
  161. I cóż, że się zmieniamy – numer grupy zostaje ten sam.
  162. Jesień, jesień już
  163. Trudno dziś uwierzyć - czterdzieści pięć lat minęło
  164. W 2015 odwiedzimy Pragę
  165. Absolwenci Wydziału Prawa 1969 strona „Pod Paragrafkiem”

Copyright © 2014 | Łukasz Parysek & Absolwenci Wydziału Prawa 1969